เป็นเวลาหลายหมื่นปีที่หมาป่าแอบไปรอบ ๆ ค่ายมนุษย์เพื่อหาอาหาร พวกมนุษย์เห็นอากัปกิริยาจึงเลี้ยงไว้จนเป็นมิตรกับมนุษย์ และมันก็กลายเป็น “สุนัขบ้าน” ตัวแรก หมาป่าตัวอื่นๆ ก็ตามมา มนุษย์เริ่มผสมพันธุ์พวกมันเข้าด้วยกันและคัดเลือกตัวที่ “อายุน้อยที่สุด” ที่อายุน้อยที่สุด แล้วเวลาก็ผ่านไปนับพันนับหมื่นชั่วอายุคน สีหน้าของหมาป่าเริ่มเปลี่ยนไป ตาถลน หูตก หางม้วนงอ หรือพูดง่ายๆ ก็คือ “สุนัขบ้าน” ที่เรารู้จักนั่นเอง

นี่ คือ“ตำนาน” ที่มาของสุนัขบ้าน ที่นักชีววิทยาวิวัฒนาการเล่าขานสืบต่อกันมา

แต่นี่เป็นเรื่องจริงเหรอ?

อันที่จริง มีงานวิจัยไม่กี่ชิ้นที่ขัดแย้งกับแนวคิดนี้ ตัวอย่างเช่น การศึกษาวิจัยเปรียบเทียบฝูงหมาป่ากับฝูงสุนัขข้างถนน ก่อนที่มันจะถูกค้นพบ หมาป่ามีความก้าวร้าวน้อยกว่าสุนัขข้างถนน ไม่ต้องพูดถึง หมาป่ามักจะช่วยเหลือตลอดเวลา หรือพูดง่ายๆ ก็คือ “เห็นแก่ตัว” น้อยกว่าสุนัขข้างถนน 

ถ้าดูง่ายๆ หมาข้างถนนอิจฉาอาหารของมัน เป็นเรื่องง่ายที่จะกัดเพื่อนร่วมรับประทานอาหารที่น่ากลัว ในขณะที่หมาป่าในฝูงแบ่งปันอาหารอย่างเป็นระบบ  จะไม่มีการแย่งชิงอาหารกัน

นี่เป็นหลักฐานว่าหมาป่าในธรรมชาติไม่ได้ก้าวร้าวอย่างที่เราจินตนาการ เสริมด้วยตำนานและวัฒนธรรมสมัยนิยม พบว่าหมาป่าที่โจมตีมนุษย์ส่วนใหญ่เป็นสุนัขบ้า หรือหากถูกโจมตีโดยไม่มีพิษสุนัขบ้า เหตุผลเดียวของการโจมตีก็คือความหิวจริงๆ

โดยทั่วไปแล้วหมาป่าตามธรรมชาติจะไม่ยุ่งเกี่ยวกับมนุษย์เพราะพวกมัน “กลัว” มนุษย์พอๆ กับสัตว์ป่าชนิดอื่นๆ แต่หมาข้างถนนถ้าเราเข้าไปในพื้นที่ แน่นอนว่า มันง่ายที่จะจม

99.5 หมาป่า

สิ่งนี้อาจไม่ชัดเจนเพียงพอเนื่องจากหมาป่ามีความก้าวร้าวน้อยกว่าสุนัขบ้าน ดังนั้นลองเลี้ยงหมาป่าตั้งแต่ยังเด็กเพื่อเปรียบเทียบกับการเลี้ยงสุนัขในบ้าน เขาจะเป็นสุนัขที่บ้านของฉัน มันฟังคำสั่งของมนุษย์และไม่กัด ซึ่งถ้า “ก้าวร้าว” กว่านั้นในแง่ของ “การกัดของพี่เลี้ยงเด็ก” ก็จะมีความก้าวร้าวมากขึ้นเล็กน้อยโดยไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ

และที่น่าสนใจ หมายถึงความสามารถในการ “รับคำสั่งจากมนุษย์” มีมาตั้งแต่หมาป่า และสุนัขบ้านไม่ “วิวัฒนาการ” ในแง่ของการสื่อสารกับมนุษย์อีกต่อไป

โดยทั่วไปแล้วเราจะเห็นว่าหมาป่าไม่ได้แตกต่างจากสุนัขบ้านอย่างที่เราเข้าใจมาตลอด กล่าวคือ พวกมันไม่ได้ “ไม่เป็นมิตรกับมนุษย์” เหมือนในตำนาน เนื่องจากมีประสบการณ์โชกโชน (รวมถึงผู้อุปถัมภ์หมาป่า) ยินดีที่จะบอกเราเกี่ยวกับเรื่องนี้ หมาป่าเหล่านี้หากเลี้ยงเหมือนสุนัขบ้านจะเป็นสุนัขบ้าน ในทางกลับกัน หาก “สุนัขเลี้ยง” ไม่ได้ถูกมนุษย์เลี้ยงเหมือนสุนัขข้างถนน พวกมันก็จะ “ไม่เป็นมิตร” เช่นเดียวกับหมาป่าในธรรมชาติ

104.9 หมาป่า

จึงไม่แตกต่างกัน? นอกจากนี้เขายังมีผลการทดลองในทางปฏิบัติแม้กระทั่งหมาป่าและสุนัขก็สามารถฝึกได้เช่นกัน แต่สิ่งที่แตกต่างจริงๆ คือ “ปฏิกิริยา” เมื่อถูกผลักโดยมนุษย์ เพราะในขณะที่สุนัขที่บ้านมักจะถูกคุกคาม. แต่พวกหมาป่าจะหนีไปจากบริเวณนั้น

พูดง่ายๆ ก็คือ สุนัขบ้านไม่ “กลัว” มนุษย์และเต็มใจที่จะท้าทายมนุษย์เสมอ ในขณะที่หมาป่าในฐานะสัตว์ป่าก็ยัง “กลัว” มนุษย์

ทั้งหมดนี้นำไปสู่ทฤษฎีใหม่ หรืออันที่จริง สิ่งที่เกิดขึ้นในกระบวนการวิวัฒนาการนั้นไม่ได้ลดลง เป็นการลดทอนความ “กลัว” ของมนุษย์ลง ทำให้สุนัขกลายเป็นสุนัขประจำบ้านที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน

หรือพูดง่ายๆ หมาบ้านไม่ใช่ “หมาป่าที่ไม่ดุ” อย่างที่ผมเข้าใจ แต่พวกมันเป็นเพียงหมาป่าที่ไม่กลัวมนุษย์